TỔNG QUAN
Tiểu đường tuýp 2 (đái tháo đường tuýp 2) là một tình trạng mãn tính ảnh hưởng đến cách cơ thể bạn chuyển hóa đường (glucose) – một nguồn nhiên liệu quan trọng cho cơ thể bạn.
Với bệnh tiểu đường tuýp 2, cơ thể bạn có thể xuất hiện tình trạng kháng insulin (một loại hormone giúp đường- glucose di chuyển vào trong tế bào) hoặc không sản xuất đủ insulin, dẫn đến không kiểm soát và duy trì mức đường huyết ở bình thường.
Tiểu đường tuýp 2 từng được biết đến là khởi phát chủ yếu ở người lớn, nhưng ngày nay ngày càng có nhiều trẻ em được chẩn đoán mắc chứng bệnh này, có thể là do sự gia tăng béo phì ở trẻ em. Không có cách chữa khỏi tiểu đường tuýp 2, nhưng giảm cân, ăn uống điều độ và tập thể dục có thể giúp kiểm soát bệnh. Nếu chế độ ăn uống và tập thể dục không đủ để kiểm soát tốt lượng đường trong máu, bạn cũng có thể cần dùng thuốc tiểu đường hoặc liệu pháp insulin.
1. Các dấu hiệu và triệu chứng:
Các dấu hiệu và triệu chứng của bệnh tiểu đường tuýp 2 thường phát triển chậm. Trên thực tế, bạn có thể mắc bệnh này trong nhiều năm mà không hề hay biết. Cụ thể bao gồm các dấu hiệu và triệu chứng dưới đây:
- Khát, uống nhiều nước.
- Đi tiểu nhiều.
- Hay có cảm giác đói.
- Sút cân.
- Mệt mỏi.
- Mắt nhìn bị mờ.
- Vết loét chậm lành.
- Nhiễm trùng thường xuyên.
- Hay bị thâm ở vùng da phần nách và cổ.
Hãy đến gặp bác sĩ nếu bạn phát hiện mình có các dấu hiệu và triệu chứng trên.
2. Nguyên nhân:
– Bệnh tiểu đường tuýp 2 phát triển khi cơ thể có tình trạng đề kháng với insulin hoặc khi tuyến tụy không thể sản xuất đủ insulin. Chính xác tại sao điều này xảy ra vẫn chưa được biết rõ, mặc dù di truyền và các yếu tố môi trường, chẳng hạn như thừa cân và ít hoặc không hoạt động, dường như là những yếu tố góp phần tạo nên tình trạng này.
Insulin hoạt động như thế nào?
Insulin là một loại hormone được tiết ra từ tuyến tụy.
Tuyến tụy tiết insulin vào máu. Insulin lưu thông và cho phép đường (glucose) đi vào trong tế bào của bạn.
– Glucose – một loại đường – là nguồn năng lượng chính cho các tế bào tạo nên cơ bắp và các mô khác.
– Glucose đến từ hai nguồn chính: thức ăn và gan của bạn. Thức ăn nhờ quá trình tiêu hóa mà chuyển hóa thành đường rồi được hấp thụ vào máu. Insulin sẽ giúp vận chuyển đường (glucose) từ máu vào trong các tế bào, từ đó là giảm lượng đường trong máu của bạn.
– Gan của bạn lưu trữ glucose dưới dạng glycogen.
Khi lượng glucose trong máu thấp, chẳng hạn như khi bạn nhịn ăn trong một thời gian, gan sẽ phân hủy glycogen dự trữ thành glucose để giữ mức glucose của bạn ở mức bình thường.
Trong bệnh tiểu đường tuýp 2, quá trình này không hoạt động tốt. Thay vì di chuyển vào tế bào của bạn, đường sẽ tích tụ trong máu. Khi lượng đường trong máu tăng lên, các tế bào beta sản xuất insulin trong tuyến tụy tiết ra nhiều insulin hơn, nhưng cuối cùng các tế bào này bị suy giảm và không thể tạo ra đủ insulin để đáp ứng nhu cầu của cơ thể.
Trong bệnh tiểu đường tuýp 1(ít phổ biến hơn), hệ thống miễn dịch phá hủy nhầm các tế bào beta, khiến cơ thể có ít hoặc không tạo ra insulin.
3. Yếu tố nguy cơ:
Các yếu tố có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh tiểu đường tuýp 2 bao gồm:
- Cân nặng: Thừa cân là một yếu tố nguy cơ chính của bệnh tiểu đường tuýp 2.
- Tích trữ chất béo trong cơ thể: Nếu bạn tích trữ chất béo chủ yếu ở vùng bụng, bạn sẽ có nguy cơ mắc bệnh tiểu đường tuýp 2 cao hơn so với việc bạn tích trữ chất béo ở những nơi khác, chẳng hạn như ở hông và đùi. Nguy cơ mắc bệnh đái tháo đường tuýp 2 của bạn tăng lên nếu bạn là nam giới và có vòng bụng trên 40 inch (101,6 cm) hoặc phụ nữ có vòng eo lớn hơn 35 inch (88,9 cm).
- Lối sống ít hoạt động: Bạn càng ít hoạt động, nguy cơ mắc bệnh tiểu đường tuýp 2 càng cao. Hoạt động thể lực giúp bạn kiểm soát cân nặng, sử dụng hết glucose làm năng lượng và làm cho các tế bào của bạn nhạy cảm hơn với insulin, hạn chế tình trạng kháng insulin.
- Tiền sử gia đình: Nguy cơ mắc bệnh tăng lên nếu cha mẹ hoặc anh chị em của bạn mắc bệnh tiểu đường tuýp 2.
- Chủng tộc hoặc sắc tộc: Mặc dù không rõ lý do tại sao, nhưng một số người – bao gồm người da đen, gốc Tây Ban Nha, người Mỹ da đỏ và người Mỹ gốc Á – có nguy cơ mắc bệnh cao hơn.
- Tuổi tác: Nguy cơ mắc bệnh tiểu đường tuýp 2 tăng lên khi bạn già đi, đặc biệt là sau tuổi 45. Đó có thể là do mọi người có xu hướng tập thể dục ít hơn, giảm khối lượng cơ và tăng cân khi già đi. Nhưng bệnh tiểu đường tuýp 2 cũng đang gia tăng đáng kể ở trẻ em, thanh thiếu niên và thanh niên.
- Tiền đái tháo đường: Tiền đái tháo đường là tình trạng lượng đường trong máu của bạn cao hơn bình thường, nhưng không đủ cao để được xếp vào bệnh tiểu đường. Nếu không được điều trị, tiểu đường thường tiến triển thành bệnh tiểu đường tuýp 2.
- Tiểu đường thai kì: Nếu bạn mắc bệnh tiểu đường thai kỳ khi mang thai, thì nguy cơ mắc bệnh tiểu đường tuýp 2 của bạn sẽ tăng lên. Nếu bạn sinh con nặng hơn 9 pound (4 kg), bạn cũng có nguy cơ mắc bệnh tiểu đường tuýp 2.
- Hội chứng buồng trứng đa nang: Đối với phụ nữ, mắc hội chứng buồng trứng đa nang – một tình trạng phổ biến đặc trưng bởi kinh nguyệt không đều, tóc mọc nhiều và béo phì – làm tăng nguy cơ mắc bệnh tiểu đường.
- Những vùng da bị sạm đen, thường ở nách và cổ: Tình trạng này thường cho thấy tình trạng kháng insulin.
4. Các biến chứng:
Bệnh tiểu đường tuýp 2 có thể dễ bị bỏ qua, đặc biệt là trong giai đoạn đầu khi bạn cảm thấy cơ thể vẫn khỏe. Nhưng bệnh tiểu đường ảnh hưởng đến nhiều cơ quan chính, bao gồm tim, mạch máu, dây thần kinh, mắt và thận của bạn. Kiểm soát lượng đường trong máu của bạn có thể giúp ngăn ngừa những biến chứng này.
Mặc dù các biến chứng lâu dài của bệnh tiểu đường phát triển dần dần, cuối cùng chúng có thể gây tàn phế hoặc thậm chí đe dọa tính mạng. Một số biến chứng tiềm ẩn của bệnh tiểu đường bao gồm:
- Bệnh tim và mạch máu: Bệnh tiểu đường làm tăng đáng kể nguy cơ mắc bệnh tim, đột quỵ, cao huyết áp và thu hẹp mạch máu (xơ vữa động mạch).
- Tổn thương dây thần kinh (bệnh thần kinh): Lượng đường dư thừa có thể gây ngứa ran, tê, rát hoặc đau thường bắt đầu ở đầu ngón chân hoặc ngón tay và dần dần lan lên trên. Cuối cùng, bạn có thể mất hết cảm giác ở các chi bị ảnh hưởng. Tổn thương các dây thần kinh kiểm soát tiêu hóa có thể gây ra các vấn đề như buồn nôn, nôn mửa, tiêu chảy hoặc táo bón. Đối với nam giới, rối loạn cương dương có thể là một vấn đề.
- Thận hư: Bệnh tiểu đường đôi khi có thể dẫn đến suy thận hoặc bệnh thận giai đoạn cuối không thể hồi phục, có thể phải đi chạy thận hoặc ghép thận.
- Tổn thương mắt: Bệnh tiểu đường làm tăng nguy cơ mắc các bệnh nghiêm trọng về mắt, chẳng hạn như đục thủy tinh thể và tăng nhãn áp, và có thể làm hỏng các mạch máu của võng mạc, có khả năng dẫn đến mù lòa.
- Tổn thương bàn chân: Nếu không được điều trị, các vết cắt và vết phồng rộp có thể trở thành nhiễm trùng nghiêm trọng, lâu lành. Tổn thương nghiêm trọng có thể phải cắt bỏ ngón chân, bàn chân hoặc cẳng chân.
- Khiếm thính: Các vấn đề về thính giác phổ biến hơn ở những người mắc bệnh tiểu đường.
- Các bệnh về da: Bệnh tiểu đường có thể khiến bạn dễ mắc các vấn đề về da hơn, bao gồm cả nhiễm trùng do vi khuẩn và nấm.
- Chứng ngưng thở khi ngủ: Ngưng thở khi ngủ do tắc nghẽn thường gặp ở những người mắc bệnh tiểu đường tuýp 2. Béo phì có thể là nguyên nhân chính gây ra cả hai tình trạng này. Điều trị chứng ngưng thở khi ngủ có thể làm giảm huyết áp và khiến bạn cảm thấy nghỉ ngơi nhiều hơn, nhưng không rõ liệu nó có giúp cải thiện việc kiểm soát lượng đường trong máu hay không.
- Bệnh Alzheimer: Bệnh tiểu đường tuýp 2 dường như làm tăng nguy cơ mắc bệnh Alzheimer, mặc dù không rõ tại sao. Việc kiểm soát lượng đường trong máu của bạn càng kém thì nguy cơ càng lớn.
5. Phòng ngừa:
– Lựa chọn lối sống lành mạnh có thể giúp ngăn ngừa bệnh tiểu đường tuýp 2 và điều đó đúng ngay cả khi bạn có bệnh tiểu đường trong gia đình. Nếu bạn đã được chẩn đoán mắc bệnh tiểu đường, bạn có thể áp dụng các lựa chọn lối sống lành mạnh để giúp ngăn ngừa các biến chứng. Nếu bạn bị tiền đái tháo đường, thay đổi lối sống có thể làm chậm hoặc ngăn chặn sự tiến triển của bệnh.
Một lối sống lành mạnh bao gồm:
- Ăn uống lành mạnh: Chọn thực phẩm ít chất béo và calo hơn và nhiều chất xơ hơn. Tập trung vào trái cây, rau và ngũ cốc nguyên hạt.
- Hoạt động thể lực: Cố gắng dành tối thiểu 30 đến 60 phút hoạt động thể chất vừa phải – hoặc 15 đến 30 phút hoạt động với cường độ cao hơn – trong hầu hết các ngày. Đi bộ nhanh hàng ngày. Đi xe đạp. Bơi. Nếu bạn không thể tập luyện lâu dài, hãy chia đều hoạt động của bạn trong ngày.
- Giảm cân: Nếu bạn thừa cân, giảm 5 – 10% trọng lượng cơ thể có thể giảm nguy cơ mắc bệnh tiểu đường. Để giữ cân nặng của bạn ở mức ổn định, hãy tập trung vào những thay đổi vĩnh viễn đối với thói quen ăn uống và tập thể dục của bạn. Tạo động lực cho bản thân bằng cách ghi nhớ những lợi ích của việc giảm cân, chẳng hạn như trái tim khỏe mạnh hơn, nhiều năng lượng hơn.
- Tránh lối sống thụ động trong thời gian dài: Ngồi văn phòng làm việc trong thời gian dài có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh tiểu đường tuýp 2. Cố gắng đứng dậy sau mỗi 30 phút và đi lại ít nhất vài phút.
Đôi khi thuốc cũng là một lựa chọn. Metformin (Glucophage, Glumetza, những thuốc khác), một loại thuốc điều trị tiểu đường đường uống, có thể làm giảm nguy cơ mắc bệnh tiểu đường tuýp 2. Nhưng ngay cả khi bạn dùng thuốc, các lựa chọn lối sống lành mạnh vẫn cần thiết để ngăn ngừa hoặc kiểm soát bệnh tiểu đường.
Mai Hương
Tham khảo: mayoclinic.org
👉 Đăng ký theo dõi Eatsy TV trên Youtube tại đây: https://bit.ly/35Nj0LK để nhận những công thức nấu ăn ngon, bổ dưỡng.
👉 Tải ngay ứng dụng Eatsy giúp hỗ trợ theo dõi sức khỏe và xây dựng thực đơn lành mạnh dành riêng cho bạn: https://bit.ly/3mGqSED.
👉 Like và theo dõi page của chúng tôi để cập nhật thêm những thông tin bổ ích về dinh dưỡng và sức khỏe: https://www.facebook.com/eatsy.vn/
